Bí quyết "hái" ra tiền triệu mỗi ngày từ cây trám đen - “vàng xanh” nơi miền sơn cước Đà Nẵng

Từ sáng sớm, những nhóm người dân thôn Công Dồn, Pà Dồn, Cà Nhông xã Nam Giang, thành phố Đà Nẵng đã rủ nhau vào rừng, đi bộ hàng giờ để hái trám. Trên lưng họ là những chiếc gùi đầy ắp quả trám đen căng mọng, bóng mượt, thành quả của cả năm trời chăm sóc, gìn giữ của cả bản làng.

Anh Blinh Bí, một hộ dân ở thôn Công Dồn, xã Nam Giang phấn khởi cho biết: Năm nay thời tiết thuận lợi, cây trám sai quả, có cây cho đến 200–300kg quả. Trung bình mỗi người khỏe mạnh có thể hái được 20–50kg quả tươi mỗi ngày, bán tại chỗ cho thương lái với giá từ 35–40 nghìn đồng/kg, thu nhập mỗi ngày đạt từ 1-1,5 triệu đồng.

Theo anh Bí, mùa thu hoạch trám đen thường kéo dài khoảng một tháng. Sau khi gặt xong lúa, người dân lại tranh thủ vào rừng hái trám. Thương lái từ các nơi như Đà Nẵng, Huế… tìm đến tận thôn thu mua, nên người dân không phải lo khâu tiêu thụ.

“Cây trám đen là loại cây quý, năm nào cũng cho trái. Chúng tôi coi đây như "của để dành" của rừng. Bà con trong thôn ai cũng có ý thức bảo vệ, không chặt phá, để mỗi năm lại có vụ thu hoạch bội thu...”, anh Bí chia sẻ thêm.

Được biết, cây trám đen (tên khoa học Canarium tramdenum) là loài cây gỗ lớn, thuộc họ trám (Burseraceae), thường mọc tự nhiên ở các vùng núi phía Bắc và miền Trung nước ta. Ở xã Nam Giang, cây trám đen đã gắn bó lâu đời với đời sống người dân bản địa.

Cây trưởng thành cao từ 15–25m, thân thẳng, vỏ xám nhạt hoặc nâu đen, có nhiều nhựa thơm, lá kép lông chim, tán dày, tạo bóng mát quanh năm. Mùa hoa trám thường vào tháng 3 - 5, đến tháng 8 - 11 thì cho quả chín tím đen, hình bầu dục, dài khoảng 3–4 cm.

Trám đen ưa đất đồi pha cát hoặc đất đỏ bazan, sinh trưởng tốt ở độ cao từ 300–800m. Cây có khả năng chịu hạn khá, ít sâu bệnh và gần như không tốn nhiều công chăm sóc. Bởi vậy, trám đen được xem là “cây vàng” của vùng núi Nam Giang – vừa mang lại lợi ích kinh tế, vừa góp phần bảo vệ môi trường sinh thái.

Ngoài giá trị thương mại từ quả, hạt trám đen còn chứa nhiều dầu béo, có thể dùng trong chế biến thực phẩm, mỹ phẩm. Gỗ trám lại có giá trị sử dụng cao trong xây dựng và làm đồ gia dụng. Đặc biệt, các món ăn từ trám đen như trám muối, trám om cá, trám kho thịt… đã trở thành đặc sản của vùng trung du, được nhiều thực khách ưa chuộng.

Những năm gần đây, chính quyền địa phương đã nhận thấy tiềm năng lớn từ cây trám đen và xác định đây là một trong những cây đặc sản bản địa có giá trị cao. Xã Nam Giang đã khuyến khích người dân không chặt phá rừng, đồng thời mở rộng diện tích trồng trám trong các khu rừng tái sinh, gắn phát triển cây trám với mô hình kinh tế rừng bền vững.

Theo chính quyền xã Nam Giang, cho biết: Hiện nay, toàn xã có hàng trăm hộ gia đình có cây trám đen cho thu hoạch. Mỗi cây trám trưởng thành có thể cho năng suất từ 20–30kg quả mỗi vụ, một số hộ có thể mang về từ 10–15 triệu đồng/năm.

“Cây trám đen không chỉ giúp người dân tăng thu nhập mà còn góp phần phủ xanh đồi trọc, chống xói mòn. Xã đang phối hợp với các cơ quan chuyên môn để hướng dẫn bà con kỹ thuật nhân giống, trồng xen trám trong rừng tự nhiên, nhằm bảo tồn và phát triển loài cây quý này”.

Nhờ cây trám đen, đời sống của nhiều hộ dân xã Nam Giang đã có bước chuyển rõ rệt. Nhiều người ví von: “Cứ đến mùa trám là có tiền tiêu Tết”. Không chỉ vậy, ý thức giữ rừng, bảo tồn cây bản địa của người dân cũng được nâng cao.

Từ mô hình trồng, bảo vệ và khai thác trám đen ở Nam Giang, có thể thấy rõ tiềm năng của việc phát triển các loại cây bản địa gắn với bảo vệ rừng. Khi người dân biết “lấy rừng nuôi rừng”, khai thác hợp lý và bền vững, thì những triền núi xanh nơi đây sẽ mãi là nguồn sinh kế dồi dào, là “vàng xanh” của miền sơn cước Đà Nẵng.