Cây hồ tiêu và “tình yêu không lời” với phân bón Văn Điển

Sản phẩm hồ tiêu Việt Nam đã có mặt tại hơn 100 quốc gia, vùng lãnh thổ với sản lượng bình quân 200 nghìn tấn/năm, chiếm trên 60% sản lượng tiêu thương mại toàn thế giới. Năm 2024, Việt Nam đã xuất khẩu được 250.600 tấn hồ tiêu các loại, đạt giá trị hơn 1,3 tỷ USD. 9 tháng đầu năm 2025, nước ta đã xuất khẩu hơn 186.500 tấn hồ tiêu, đạt gần 1,27 tỉ USD. Dù lượng giảm hơn 7%, nhưng nhờ giá xuất khẩu tăng mạnh giúp kim ngạch 9 tháng gần bằng cả năm 2024. Theo các chuyên gia, giá hạt tiêu thô (hồ tiêu đen) trong nước dao động quanh mức 144.000−146.000 đồng/kg, dự báo có thể sẽ vượt mốc 150.000 đồng/kg.

Từ góc nhìn kỹ thuật canh tác, kỹ sư Nguyễn Xuân Thự (nguyên Giám đốc Trung tâm khuyến nông tỉnh Thái Bình, chuyên gia có nhiều năm kinh nghiệm trong việc nghiên cứu phân bón sử dụng cho cây hồ tiêu) dẫn chứng qua các nghiên cứu khoa học trong ngành cho biết: Để đạt được năng suất bình quân 4 tấn hạt trên mỗi hecta, cây tiêu lấy đi từ đất khoảng 225kg đạm (N), 60kg lân (P2O5), 200kg kali (K2O), 80kg vôi (CaO), 60kg magie (MgO), 10kg lưu huỳnh (S), 25kg silic (SiO2), 2kg bo (B), 1,5kg kẽm (Zn), 0,8kg mangan (Mn), 0,5kg coban (Co)… Khi phân tích thành phần lá khỏe mạnh cũng cho thấy tỷ lệ phần trăm chất khô 2,5% N, 1,8% K; 0,25% P2O5; 1,8% CaO, 0,50% MgO…

Như vậy, hồ tiêu luôn luôn hấp thu từ lòng đất một lượng dinh dưỡng trung lượng, vi lượng đáng kể. Những dinh dưỡng này không đồng đều và đã hao mòn đáng kể sau nhiều chục năm canh tác, và không đảm bảo nhu cầu cho cây tiêu ở quy mô sản xuất lớn, bắt buộc phải được bổ khuyết bằng cách bổ sung từ phân bón, với các kỹ thuật, liều lượng phù hợp.

Với nông dân trồng tiêu lâu năm ở nhiều vùng đất Tây Nguyên, phân bón Văn Điển là lựa chọn được ưu tiên hàng đầu. Không phải ngẫu nhiên mà có tới 68% trong tổng số nhà vườn trồng tiêu tỉnh Gia Lai, 57% nhà vườn trồng tiêu tỉnh Đắk Lắk và 54,6% nhà vườn tiêu ở tỉnh Đắk Nông chọn sử dụng phân bón Văn Điển cho vườn tiêu của họ, trong bối cảnh thị trường tràn ngập các chủng loại sản phẩm phân bón khác nhau. Sự tín nhiệm của người trồng tiêu không hề là cảm tính, bởi hơn ai hết, họ chính là người theo dõi sản lượng, chất lượng hồ tiêu thường xuyên nhất, vì mỗi thay đổi sẽ ảnh hưởng đến túi tiền của họ.

Lý giải từ góc nhìn khoa học, Tiến sĩ Nguyễn Huy Phiêu (Viện Hóa học công nghiệp Việt Nam) từng cho biết: Phân lân nung chảy Văn Điển có hàm lượng các chất dinh dưỡng trung vi lượng cao. Bên cạnh thành phần lân hữu hiệu P2O5 =16%, trong lân nung chảy Văn Điển còn chứa 30% CaO (vôi), 15%magie (MgO); 24%, silic (SiO2). Tổng hàm lượng các chất dinh dưỡng đa, trung vi lượng của thương hiệu phân bón này đạt từ 95 - 98%, một tỷ lệ rất cao so với các loại phân thông thường cùng chủng loại. Trong đó, riêng các chất dinh dưỡng trung lượng chiếm đến 79%. Ngoài ra, phân bón này còn có các chất vi lượng, kẽm (Zn) 0,02%; Bo (B) 0,01%; Co 0,8%, Mn 0,4%...

Như vậy, khi sử dụng phân lân nung chảy Văn Điển để bón cho tiêu, các chủ vườn đã bổ sung các chất dinh dưỡng từ đa lượng là lân (P2O5) dễ tiêu đến các chất trung - vi lượng, cung cấp trực tiếp nhu cầu dinh dưỡng cho cây để phát triển mạnh, bộ rễ tơ của tiêu to, khỏe, làm tiền đề cho hấp thu các chất dinh dưỡng khác, đồng thời cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng trung lượng, vi lượng còn thiếu, để cho cây tiêu sinh trưởng phát triển khỏe mạnh.

Tư vấn giải pháp bón phân cho cây hồ tiêu, kỹ sư Nguyễn Xuân Thự hướng dẫn chia thành 3 đợt như sau:

- Đợt 1, sau thu hoạch trái, nhà vườn bón lân nung chảy Văn Điển: Lượng bón 1-2 kg/gốc cùng với 0,2 - 0,4kg phân đa yếu tố NPK Văn Điển công thức 10.12.5.

- Đợt 2, nhà vườn bón lân nung chảy Văn Điển trước khi tiêu ra hoa, lượng bón từ 1-2kg/gốc cùng với 0,2 - 0,4kg phân đa yếu tố NPK Văn Điển công thức 12.5.10.

- Đợt 3, nhà nông bón sau khi tiêu đậu trái, với lượng bón từ 0,2 - 0,4 kg/gốc (bón phân phân đa yếu tố NPK Văn Điển công thức 12.8.12). Sau đó, bón các đợt nuôi trái lớn, trước thu trái, mỗi đợt bón 0,2 - 0,4kg phân đa yếu tố NPK Văn Điển 12.12.17.

Cũng theo vị chuyên gia này, hiện nay trên thị trường có nhiều loại phân bón, nhưng phân bón Văn Điển vẫn đứng hàng đầu về dinh dưỡng trung, vi lượng có trong mỗi dòng sản phẩm.

Vì vậy, phân bón Văn Điển sẽ vẫn là “người bạn đồng hành tin cậy” đối với các nhà vườn trồng tiêu ở Tây Nguyên cũng như các vùng khác như Quảng Trị, Phú Quốc. Công ty Cổ phần Phân lân nung chảy Văn Điển có hơn 60 dòng sản phẩm chất lượng tốt, ngoài các chủng loại dùng bón cho cây hồ tiêu, các sản phẩm của doanh nghiệp này sản xuất phù hợp cho từng loại cây khác nhau và âm thầm góp sức cho những mùa vàng bội thu.

Nhu cầu dinh dưỡng của cây hồ tiêu ở Tây Nguyên

Các loại đất trồng hồ tiêu ở nước ta hầu hết là đất xám, ba zan và feralit, rất nghèo canxi (CaO), magie, silic cùng Bo và kẽm. Do bản chất hình thành từ tro núi lửa phun trào cách đây hàng triệu năm (đất đỏ bazan, đất xám) và đất feralit hình thành do sự phong hóa đá phiến thạch nên bản thân đá nghèo cộng thêm quá trình phong hóa rửa trôi làm mất màu đất. Do đó, các vùng trồng tiêu đều phải bón bổ sung đầy đủ các chất trung vi lượng mới đảm bảo được năng suất.

* Nhu cầu canxi: Khi cây bước vào thời kỳ cho quả (trái) thì hồ tiêu hấp thu canxi mạnh, canxi có tác dụng là một chất dinh dưỡng tham gia cấu tạo các bộ phận của cây, đặc biệt canxi tích lũy vào hạt cũng như cấu tạo thành phần diệp lục, tạo môi trường thuận lợi cho việc tổng hợp dinh dưỡng của lá khi quang hợp ánh sáng. Canxi cũng tham gia vào các men, trong quá trình hình thành các chất dinh dưỡng trong trái, sau này tích lũy hạt, tạo thành các chất kích thích cay, nóng trong hạt. Canxi còn tác dụng khử chua cho đất trồng giảm độ chua, điều hòa pH phù hợp nhu cầu của cây tiêu (cây tiêu thích hợp pH từ 5 - 6). Đồng thời, canxi cũng trung hòa độc tố hữu cơ, hoặc chua của các loại phân bón chua để giảm thiểu độc hại cho bộ rễ cây tiêu phát triển, kích thích biểu bì rễ hạn chế một số loại nấm bệnh xâm nhập vào vùng rễ tơ gây hại.

* Nhu cầu magie: Hồ tiêu cũng là loại cây cho sinh khối lớn nên cường độ quang hợp của lá để tổng hợp dinh dưỡng cao. Magie cấu tạo thành phần chính của diệp lục tố nên cây tiêu cần nhiều magie, thời kỳ cây con, trồng mới nhu cầu magie ít, từ năm thứ 4 trở đi, hồ tiêu vào thời kỳ kinh doanh thì nhu cầu magie ngày càng nhiều, cây đủ magie bộ lá dày, màu vàng chanh, mỡ, thiếu magie màu lá xanh đen xám, mỏng bản lá, quang hợp kém. Magie còn giúp cho cây có độ bền lá cao, quang hợp nhiều ánh sáng tổng hợp nhiều dinh dưỡng, cây khỏe, kháng bệnh cao, những vườn tiêu được cung cấp đủ magie đều cho năng suất tốt. Nếu thiếu magie, tiêu thường có hiện tượng rụng trái non, trái chín không đều, dễ nhiễm các loại bệnh, rệp kể cả bệnh tiêu chết nhanh.

* Nhu cầu silic: Cây tiêu không có nhu cầu silic cao, tuy nhiên những nơi thường xuyên bị hạn thì cây hút nhiều silic hơn để tạo thành lớp cutin dưới biểu bì lá chống lại sự bốc thoát hơi nước giúp cây chịu hạn tốt hơn. Cây tiêu cũng là cây ưa hảo khí, thông thoáng khí vùng rễ nên đất đủ silic thì tơi xốp thông thoáng không khí cho bộ rễ tơ hô hấp. Ngược lại thiếu silic, đất bí dễ thiếu không khí hệ rễ trao đổi chất kém Tiêu dễ nhiễm bệnh và chống chịu hạn kém. Bón phân có silic, hoặc cung cấp đủ silic giúp cho cây sinh trưởng tốt hơn.

* Nhu cầu lưu huỳnh: Lưu huỳnh giúp cho sự điều hòa môi trường dịch cây ổn định, cùng với magie nâng cao hiệu suất quang hợp tổng hợp dinh dưỡng cho cây, lưu huỳnh còn tham gia các loại men để tổng hợp dinh dưỡng vào hạt sau này.

* Nhu cầu các chất vi lượng: Cây tiêu rất cần bo và kẽm để xúc tiến các quá trình tổng hợp chất gia vị các vitamin K, H, C, niacin, folate, choline và betaine, cùng canxi, magie, photpho và kali, tạo thành hương vị độc đáo khác biệt của một loại cây gia vị được ưa thích. Thiếu bo và kẽm, chất lượng hạt giảm sút, mùi thơm giảm, giảm độ cay nồng, giảm tổng số khoáng hòa tan trong hạt, giảm chất lượng tiêu. Ngoài ra, cây tiêu còn hấp thụ một lượng nhỏ coban và mangan để giúp cho hoạt động của các men hô hấp trong cây.

Kỹ sư Nguyễn Xuân Thự - nguyên Giám đốc Trung tâm khuyến nông tỉnh Thái Bình