Giải mã bí ẩn làng Chánh Trạch: Vì sao chỉ đất ở đây mới trồng được bí đao 60kg 'khổng lồ'?

Làng bí đao “khủng”, mỗi quả nặng đến 60kg

Vào đầu tháng Giêng, khi tiết trời còn se lạnh, cũng là lúc làng Chánh Trạch 2 bước vào vụ trồng bí. Người dân nơi đây, từ cụ già đến trẻ nhỏ, đều chung tay vun trồng, người dựng giàn, người chọn giống, người vun từng gốc, chăm từng dây như nuôi dưỡng một “đứa con tinh thần” quý báu.

“Giống bí này có từ đời ông cha chúng tôi, trồng ở nơi khác thì quả nhỏ hoặc thối ruột. Chỉ đất làng mình mới trồng được bí to, để được lâu,” ông Nguyễn Đình Giáo (63 tuổi), một trong những nông dân kỳ cựu, chia sẻ.

Đến khoảng tháng 5 - 6, những quả bí đao bắt đầu “trổ hình” khổng lồ, nặng trung bình 30 - 40kg, cá biệt có quả đạt 60kg. Để chống đỡ sức nặng khủng khiếp này, người dân phải gia cố giàn bằng trụ bê tông, dây rơm, và lưới thép chắc chắn.

Mỗi dây bí chỉ để lại 1–2 trái để dồn hết dưỡng chất, tạo ra những “tác phẩm điêu khắc” từ thiên nhiên, vừa lạ mắt, vừa kỳ công.

Hương vị từ thiên nhiên, hướng đi từ làng

Chưa có tài liệu chính thức nào ghi lại lịch sử nghề trồng bí ở Chánh Trạch 2. Nhưng cụ Lê Bá Biên (75 tuổi), người được xem là “kho tư liệu sống” của làng, khẳng định: “Gia đình tôi bốn đời trồng bí rồi. Giống này quý lắm, mỗi quả bán được 10.000 đồng/kg, có năm trồng một vụ mà khách tìm đến tận nhà”.

Cách chọn giống cũng đầy cẩn trọng. Chỉ những quả to, già, đẹp nhất mới được giữ hạt, phơi khô kỹ để dùng cho vụ sau. Người trồng không chỉ trông chờ vào đất mà còn dõi theo từng cơn gió. Theo cụ Biên, nếu gió bấc kéo dài, cây khó ra hoa, bí ít đậu trái, ảnh hưởng lớn đến năng suất.

Không chỉ lạ về hình dáng, bí đao Chánh Trạch 2 còn chinh phục thực khách bằng hương vị đặc trưng. Nước ép bí có vị ngọt thanh, giải nhiệt, còn phần ruột thì bùi, thơm, dùng nấu món chay hay làm bánh đều ngon lạ – theo bà Nguyễn Thị Y (71 tuổi), người có hơn 40 năm gắn bó với cây bí.

Hiện toàn làng có khoảng 20 hộ chuyên trồng bí đao khổng lồ, dù chưa được công nhận là làng nghề truyền thống. Tuy vậy, người dân đang tận dụng lợi thế đặc sản để kết hợp làm du lịch sinh thái.

Du khách chỉ cần bỏ ra 10.000 đồng/vé là có thể vào vườn bí tham quan, chụp ảnh với những quả bí to hơn cả người lớn, nghe chuyện làng bí, trải nghiệm hái quả cùng nông dân. Mỗi mùa bí, hàng trăm du khách từ các tỉnh đổ về, không chỉ để chiêm ngưỡng mà còn mua về làm quà, chế biến món ăn, hoặc trưng bày trong nhà hàng, resort.

Giữ hồn làng qua từng hạt giống

Trong nhịp sống hiện đại, khi nhiều làng quê đang mất dần bản sắc, Chánh Trạch 2 vẫn lặng lẽ nhưng vững vàng gìn giữ hạt giống quý, giữ nghề trồng bí như giữ gìn một phần hồn của đất, của người.

Mỗi mùa bí đao về, không chỉ là mùa vụ, mà còn là một mùa hy vọng, một mùa gắn kết, nơi tiếng cười trẻ nhỏ vang trên giàn bí, nơi người dân tin vào một vụ mùa đủ đầy và tương lai xanh từ những trái bí khổng lồ.

Bí đao khổng lồ không chỉ là đặc sản của đất, mà còn là trái ngọt từ lòng người.