Trường nội trú vùng cao: "Bệ phóng" cho giảm nghèo bền vững

Trường nội trú – điểm tựa giữ chân học trò vùng cao

Tại các xã vùng sâu, vùng xa của tỉnh Lạng Sơn, việc đi học "con chữ" là cả một hành trình đầy nỗ lực của những đứa trẻ và gia đình đồng bào dân tộc thiểu số, bởi điều kiện kinh tế còn gặp nhiều khó khăn. Nếu không có mô hình trường nội trú, nguy cơ học sinh bỏ học sau khi tốt nghiệp tiểu học là điều khó tránh khỏi.

Chia sẻ với phóng viên, em Mã Thùy Linh, học sinh lớp 11 Trường PT DTNT THCS và THPT Đình Lập cho hay: "Nhà em ở thôn Pắc Vằn, xã Thái Bình, cách trường tới 35km. Bố mất sớm, gia đình thuộc diện hộ nghèo, gánh nặng càng thêm đè nặng trong việc học tập, chính vì vậy việc được học tại Trường PT DTNN THCS và THPT Đình Lập là cánh cửa duy nhất để em có thể vươn lên trong cuộc sống".

Cũng như em Linh, em Triệu Thị Thảo, học sinh lớp 12 Trường PT DTNT THCS và THPT Đình Lập cho biết: "Em mồ côi bố, gia đình thuộc diện hộ nghèo, em là chị cả trong gia đình 3 chị em, vì vậy nhiều lúc em đã nghĩ đến việc bỏ học để đi làm, nhưng được sự vận động của thầy cô, của bạn bè mà em đã tiếp tục theo học tại trường. Có lẽ, không có trường, không có chính sách hỗ trợ của Nhà nước chắc em đã nghỉ học rồi".

Chia sẻ về những khó khăn của học sinh trong Trường, cô giáo Hoàng Thị Ngọc - Hiệu trưởng Trường PT DTNT THCS và THPT Đình Lập, cho biết: "Nhà trường hiện có trên 98% học sinh là con em đồng bào dân tộc thiểu số, trong đó 96% được xét tuyển từ các xã biên giới, xã vùng sâu, xa, các thôn, xã đều có điều kiện kinh tế đặc biệt khó khăn. Nhờ chính sách nuôi dưỡng học sinh dân tộc nội trú mà các em đã có cơ hội tiếp tục con đường học tập. Hàng ngày, nhìn các em đước ăn uống đủ chất, vui vẻ bên bạn bè, chúng tôi - những người làm thầy, làm cô cũng thấy ấm lòng".

Không chỉ tại huyện Đình Lập (cũ), mà tại huyện Lộc Bình (cũ), học sinh cũng gặp nhiều khó khăn, gian nan trong hành trình tới lớp.

Cô Nguyễn Thị Phương Hảo – Hiệu trưởng Trường PT DTNT THCS và THPT Lộc Bình cho biết: "Nhiều học sinh của trường đến từ các xã biên giới, khu vực Mẫu Sơn, cách trường 50-60km. Con đường đến trường không chỉ xa mà còn tiềm ẩn đầy nguy hiểm, đặc biệt vào mùa mưa bão, rất dễ xảy ra sạt lở. Vì vậy, việc được học nội trú đã giúp các em có cơ hội học tập phát triển và phụ huynh cũng yên tâm hơn khi để con đến lớp".

Nếu không có chính sách học nội trú thì nhiều học sinh ở Lạng Sơn sẽ phải đối mặt với lựa chọn khắc nghiệt hoặc là trọ học tạm bợ với chi phí đắt đỏ, hoặc là ngày ngày vượt hàng chục cây số tới trường, hoặc là... bỏ học.

Gánh nặng tự túc ăn, ở sẽ là một áp lực khổng lồ đè lên vai các gia đình vốn đã kiệt quệ về kinh tế, khiến các em chẳng thể nào yên tâm học tập.

Cô Hoàng Thị Ngọc - Hiệu trưởng Trường PT DTNT THCS và THPT Đình Lập nhận định, mô hình trường nội trú ở Đình Lập cũng như các địa phương khác đã tạo ra một môi trường giáo dục tập trung, nơi các em được quan tâm toàn diện về cả vật chất lẫn tinh thần, có điều kiện học hỏi, giao lưu và phát triển kỹ năng. Khi được tiếp cận giáo dục một cách liên tục và bình đẳng, trình độ dân trí của cộng đồng sẽ dần được nâng cao, phá vỡ vòng luẩn quẩn của đói nghèo.

Giáo dục là gốc rễ của giảm nghèo bền vững

Nghị định 66/2025/NĐ-CP của Chính phủ, Thông tư liên tịch 109/2009 của Bộ GDĐT đã mang lại những quyền lợi thiết thực cho học sinh nội trú. Tại các trường dân tộc nội trú, học sinh được miễn học phí, nhận học bổng, được hỗ trợ tiền ăn, tiền ở, và các đồ dùng cá nhân. Ngay từ đầu cấp học (lớp 6, lớp 10), mỗi em được trang cấp các vật dụng thiết yếu như: Chăn, màn, chiếu, gối, ghế, cặp sách, ba lô. Hàng năm, các em còn được cấp quần áo đồng phục mùa đông, mùa hè, giày, vở, bút...

Bên cạnh đó, Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi cùng nhiều chương trình khác của Nhà nước cũng đã đầu tư xây mới, nâng cấp cơ sở vật chất, từ ký túc xá, nhà ăn, hệ thống nước sạch đến các trang thiết bị học tập hiện đại, tạo ra một môi trường sống và học tập ngày một tốt hơn cho học sinh nội trú.

Để những chính sách ấy thực sự đi vào cuộc sống, không thể không kể đến tình yêu thương và trách nhiệm của đội ngũ cán bộ, giáo viên. Các thầy cô không chỉ là người dạy chữ, mà còn là người cha, người mẹ, chăm lo cho các em từ bữa ăn, giấc ngủ đến đời sống tinh thần.

Ngoài giờ lên lớp, các trường còn tổ chức một số các câu lạc bộ để các em phát triển kỹ năng sống và giữ gìn bản sắc dân tộc, như: CLB nấu ăn, văn nghệ, thể thao, MC, STEM, robot, kỹ năng tăng gia sản xuất, trồng rau…

Đối với bữa ăn học đường, cô Nguyễn Thị Phương Hảo – Hiệu trưởng Trường PT DTNT THCS và THPT Lộc Bình cho biết thêm, công tác tổ chức bữa ăn cho học sinh được nhà trường thực hiện một cách bài bản và khoa học. Thực đơn được lên kế hoạch theo từng tuần, đảm bảo thay đổi món ăn đa dạng. Vì các em đang ở trong độ tuổi trưởng thành, phát triển thể chất, vì vậy mỗi bữa ăn đều được tính toán kỹ lưỡng về tiêu chuẩn dinh dưỡng, cân bằng giữa các nhóm chất tinh bột, đạm, béo... Đặc biệt từ năm học 2025-2026 này, nhà trường còn nỗ lực bổ sung sữa vào khẩu phần ăn cho học sinh, với các loại sữa đậu nành, sữa bò dùng vào buổi sáng để tăng cường sức khỏe cho các em.

Từ chính sách hỗ trợ của Nhà nước, cha mẹ không còn phải chạy vạy lo tiền ăn, tiền ở hàng tháng cho con, học sinh cũng không phải bận tâm chuyện bếp núc, tự lo cho bản thân sau mỗi giờ học căng thẳng. Thay vào đó, các em có thời gian để nghỉ ngơi, vui chơi, tham gia các hoạt động ngoại khóa, và quan trọng nhất là toàn tâm toàn ý cho việc học.

Những năm qua, từ "mái nhà thứ 2" ấm áp ở các trường nội trú trên tất cả các huyện (cũ) của tỉnh Lạng Sơn từ Hữu Lũng, Chi Lăng, Cao Lộc, Tràng Định, Văn Lãng đến Lộc Bình, Đình Lập… nhiều thế hệ học sinh đã trưởng thành, tốt nghiệp, trở thành những cán bộ xã, tỉnh, những công dân có ích, quay về xây dựng quê hương.

Có thể thấy rằng, chính sách hỗ trợ nội trú cho học sinh ở Lạng Sơn đã tạo ra tác động kép trong việc nâng cao chất lượng giáo dục tại các địa phương. Việc cung cấp nơi ăn, chốn ở ổn định không chỉ đơn thuần giải quyết khó khăn kinh tế trước mắt cho các gia đình dân tộc thiểu số mà còn là một điểm tựa tinh thần vững chắc, giúp các em học sinh yên tâm học tập. Nhờ đó, rào cản về khoảng cách địa lý và gánh nặng chi phí được xóa bỏ, trực tiếp giảm thiểu tỷ lệ học sinh bỏ học giữa chừng.

Đây cũng chính là sự đầu tư cho tương lai, tạo ra một thế hệ công dân có tri thức, có khả năng tự lực vươn lên, góp phần xây dựng quê hương, đồng thời khẳng định giáo dục là gốc rễ của giảm nghèo bền vững.