Cà phê Buôn Ma Thuột và chiến lược 2030: Vượt rào cản EU, nâng tầm chỉ dẫn địa lý

Ông Trịnh Đức Minh, Chủ tịch hiệp hội cà phê này nhìn nhận, chặng đường 15 năm hoạt động đã qua của tổ chức đã định hình dần những hoạch định cơ bản, gắn kết rõ hơn vai trò kết nối hoạt động kinh tế xã hội với trách nhiệm, tri thức khoa học của nhà nông. Đây là nền tảng quan trọng để với nhiệm kỳ hoạt động mới, Hiệp hội Cà phê Buôn Ma Thuột sẽ tập trung hiệu quả hơn vào nhóm nhiệm vụ chính, góp phần nâng cao giá trị ngành hàng cà phê địa phương trước bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt của thị trường.

Nỗ lực bảo hộ thương hiệu

Theo ông Minh, thành công cần ghi nhận của Hiệp hội, là đến nay, nhãn hiệu “Buon Ma Thuot Coffee” đã được chứng nhận bảo hộ tại 32 quốc gia, vùng lãnh thổ có nhập khẩu và tiêu thụ cà phê Việt Nam. Trong đó, có 28 quốc gia bảo hộ “chỉ dẫn địa lý”, là Thái Lan, và 27 quốc gia khối EU, sau khi Hiệp định song phương EVFTA có hiệu lực từ tháng 7/2020; 3 quốc gia bảo hộ “nhãn hiệu tập thể”, “ nhãn hiệu chứng nhận”, là Trung Quốc, Singapore, Canada; và 1 quốc gia, là Nga, bảo hộ “tên gọi xuất xứ hàng hóa”.

Ông Minh nhấn mạnh, kết quả vận động này cần cả một thời gian dài, Hiệp hội Cà phê Buôn Ma Thuột, dưới sự chỉ đạo, hỗ trợ của chính quyền sở tại, các cơ quan quản lý, và thông qua những điều kiện từ các cấp quản lý ngành, các tổ chức trong và ngoài nước, để tiếp cận và chứng minh năng lực thực tế về sản xuất, chế biến, phân phối cà phê bản địa. Ngành cà phê địa phương với sự tham gia tích cực của người nông dân, đã triển khai và tuân thủ nhiều yêu cầu, tiêu chí để đạt các tiêu chuẩn, điều kiện cần thiết cho sự khẳng định thương hiệu chung.

Riêng trong nhiệm kỳ 2019 – 2025, Hiệp hội Cà phê Buôn Ma Thuột đã cùng người nông dân Đắk Lắk nỗ lực triển khai đồng bộ nhiều giải pháp thích ứng, như chuyển đổi mô hình canh tác thông minh và bền vững; tăng cường ứng dụng đa dạng công nghệ trong sản xuất và chế biến; phát triển các sản phẩm cà phê đặc sản, cà phê chất lượng cao; tham gia sâu vào các chuỗi giá trị thị trường. Cửa xuất khẩu cà phê Buôn Ma Thuột cũng mở rộng sang các khu vực tiềm năng ở châu Á, Trung Đông và châu Phi.

Đặc biệt trong quan hệ sản xuất, Hiệp hội Cà phê Buôn Ma Thuột đã hợp tác cùng nông dân đẩy mạnh các phương thức sản xuất bền vững, thúc đẩy liên kết giữa nông dân – doanh nghiệp – nhà khoa học – chính quyền, tạo ra các vùng chuyên canh rộng và hiệu quả, đảm bảo các tiêu chí chất lượng để xuất khẩu trực tiếp, xuất khẩu hướng đến ngành ẩm thực. Mối quan hệ hợp tác đã giúp nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành cà phê địa phương, ngày càng chứng minh rõ quy mô, giá trị sản phẩm cà phê Buôn Ma Thuột với tiêu chí phấn đấu, giữ vững vị thế thương hiệu “thủ phủ cà phê” Tây Nguyên.

Ba yêu cầu củng cố

Đánh giá của Hiệp hội Cà phê Buôn Ma Thuột cho thấy, giai đoạn 2025 – 2030, ngành cà phê toàn cầu và Việt Nam sẽ tiếp tục chịu ảnh hưởng của các hiện tượng biến đổi khí hậu, tuân thủ các yêu cầu môi trường như quy định sản phẩm không phá rừng (EUDR); đối mặt thực tiễn chi phí đầu vào không ngừng gia tăng, áp lực cạnh tranh thị trường và chuyển đổi tiêu dùng hướng đến các tiêu chí cà phê chất lượng cao…

Theo đó, Hiệp hội Cà phê Buôn Ma Thuột phải tiếp tục xác định vai trò cầu nối mật thiết giữa các hội viên, người nông dân địa phương với các cơ quan, doanh nghiệp, tổ chức… để tăng cường hiệu quả trách nhiệm quản lý, phát triển, bảo hộ Chỉ dẫn địa lý Buôn Ma Thuột.

Theo ông Trịnh Đức Minh, để thực hiện được nhiệm vụ này, Hiệp hội sẽ chủ động đề xuất, góp ý hoàn thiện các cơ chế, chính sách nông nghiệp tái sinh, giảm phát thải, đáp ứng các quy định EUDR, đảm bảo các yêu cầu quản lý được chặt chẽ, đầy đủ.

Thứ hai, Hiệp hội sẽ phối hợp người nông dân và các tổ chức, doanh nghiệp chú trọng thúc đẩy sản xuất, kinh doanh cà phê có chứng nhận Chỉ dẫn địa lý Buôn Ma Thuột, các nhóm sản phẩm cà phê bền vững, cà phê đặc sản và cà phê chế biến sâu. Đây là một yêu cầu mang tính chiến lược, cần sự phối hợp và nhận thức chặt chẽ từ người sản xuất đến các cấp quản lý ngành hàng; nối kết, thay đổi cho được thói quen, tập quán, tư duy đầu tư, sản xuất ở các tổ chức, doanh nghiệp, và nhất là vai trò người nông dân.

Yêu cầu cuối cùng, chính là nền tảng thay đổi quan trọng trong cơ cấu định hình, tổ chức thay đổi mới năng lực canh tác, sản xuất chế biến cà phê Buôn Ma Thuột: áp dụng các quy định, quy trình, giải pháp ứng dụng công nghệ 4.0, truy xuất nguồn gốc, giám sát chất lượng sản phẩm. Để làm được, các hội viên Hiệp hội phải tiên phong vận dụng mô hình kinh tế tuần hoàn và cắt giảm chi phí sản xuất, góp phần hiện thực hóa Đề án phát triển cà phê bền vững đến năm 2020, tầm nhìn đến 2030 của tỉnh Đắk Lắk và Đề án phát triển cà phê đặc sản Việt Nam giai đoạn 2021 – 2030.

Cần đưa nhiều tri thức khoa học mới, các tiêu chuẩn, tiêu chí hội nhập kinh tế sâu sắc, toàn diện hơn vào các quy trình sản xuất canh tác và chế biến cà phê, để người nông dân thực sự nắm bắt đúng, làm đúng những yêu cầu đổi mới năng lực của mình.

Thực tế hơn 10 năm qua, vị thế cà phê Buôn Ma Thuột trên bản đồ cà phê Tây Nguyên – Việt Nam ngày một tăng lên, và với sự đầu tư, phát triển của các tập đoàn doanh nghiệp, tổ chức kinh tế tại Đắk Lắk, thương hiệu cà phê bản địa ngày một phát triển. Theo đó, người nông dân Đắk Lắk càng có nhiều cơ hội ổn định, tăng thu nhập, không ngừng phát triển chất lượng đời sống.