Dự án đường sắt tốc độ cao: Hà Tĩnh đề xuất xem xét, điều chỉnh một số đoạn tuyến

Áp lực hoàn thành giải phóng mặt bằng (GPMB) cho siêu dự án đường sắt tốc độ cao vào cuối năm 2026 đang đè nặng, nhưng một nghịch lý lớn đang diễn ra tại Hà Tĩnh: hàng loạt vị trí trên tuyến đường dài hơn 100km vẫn chưa được chốt phương án cuối cùng. Từ ngôi đền cổ đến khu công nghiệp tỷ đô và cuộc sống của gần 1.350 hộ dân...

Trên bản đồ quy hoạch, tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam là một đường kẻ thẳng tắp, biểu tượng cho tốc độ và hiện đại. Nhưng khi áp vào thực địa Hà Tĩnh, đường kẻ ấy đang tạo ra những xung đột gay gắt với "hồn cốt" và động lực phát triển của địa phương.

Tại thị xã Hồng Lĩnh, hướng tuyến sơ bộ đang đe dọa đến không gian của Đền Cả, một công trình tâm linh có giá trị lịch sử, đồng thời uy hiếp an toàn của Trạm biến áp 110kV - trái tim năng lượng của cả khu vực.

Di chuyển về phía Nam, tại huyện Thạch Hà, dự án lại "chạm trán" với tương lai kinh tế của tỉnh. Vị trí đặt trạm bảo dưỡng Việt Xuyên nằm chồng lên quy hoạch của Khu công nghiệp VSIP – một dự án hạ tầng công nghiệp trọng điểm đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Đây không còn là câu chuyện di dời vài hộ dân, mà là sự xung đột giữa hai dự án mang tầm chiến lược quốc gia. Nghiêm trọng không kém, tại Cẩm Xuyên, "siêu dự án" đường sắt lại đi quá gần, thậm chí chồng lấn lên hành lang an toàn của tuyến cao tốc Bắc – Nam vừa thành hình, cắt ngang cả trạm dừng nghỉ đã được quy hoạch. Vấn đề không chỉ là phá vỡ công năng hạ tầng mà còn tạo ra một "điểm đen" tiềm tàng về an toàn giao thông trong tương lai.

Theo Phó Giám đốc Sở Xây dựng Hà Tĩnh, ông Lê Anh Sơn, địa phương đang đối mặt với một bài toán gần như không thể giải. Nghị quyết của Chính phủ yêu cầu cơ bản hoàn thành bàn giao mặt bằng vào tháng 12/2026. Tuy nhiên, cũng theo lộ trình, việc bàn giao cọc mốc GPMB ngoài thực địa có thể kéo dài đến chính thời điểm đó.

"Làm sao có thể triển khai bồi thường, tái định cư cho gần 1.350 hộ dân cùng hàng loạt công trình hạ tầng khi chưa có trong tay tọa độ chính xác? Việc triển khai GPMB khi phương án tuyến có thể còn nắn chỉnh sẽ gây lãng phí nguồn lực khổng lồ và ảnh hưởng trực tiếp đến người dân", ông Sơn trăn trở.

Sự chậm trễ trong việc chốt phương án từ Ban QLDA đường sắt và Bộ Xây dựng đang đẩy Hà Tĩnh vào thế khó. Chính quyền địa phương đã nhiều lần gửi văn bản, mời làm việc trực tiếp nhưng đến nay, câu trả lời cuối cùng vẫn chưa có. Mỗi ngày chờ đợi không chỉ làm tăng chi phí xã hội mà còn bào mòn niềm tin của người dân vào dự án.

Những đề xuất của Hà Tĩnh không phải là sự cản trở, mà là tiếng nói từ thực tiễn. Việc dịch chuyển một trạm bảo dưỡng sang phía Tây, nắn chỉnh tim tuyến vài trăm mét để "né" các công trình trọng điểm là những giải pháp cần thiết để dự án đi vào đời sống một cách hài hòa.

Siêu dự án đường sắt tốc độ cao không chỉ cần tốc độ thi công, mà còn cần tốc độ trong việc ra quyết sách, sự lắng nghe và thấu hiểu địa phương. Nếu "nút thắt" về hướng tuyến không được tháo gỡ kịp thời, giấc mơ về chuyến tàu thế kỷ có nguy cơ bị trì hoãn bởi những xung đột lẽ ra có thể được giải quyết ngay từ trên bản vẽ.