Trao "cần câu" tri thức và tay nghề: Chìa khóa giúp sinh viên nghèo "đổi đời" bền vững

Giáo dục – chiếc “cần câu” giúp người nghèo đổi đời

TS Phạm Hữu Lộc, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Công nghệ Thủ Đức (TP.HCM) cho biết, không ít sinh viên của trường xuất thân từ các gia đình có hoàn cảnh khó khăn. Chính vì vậy, trong nhiều năm qua, bên cạnh chính sách của Nhà nước, nhà trường luôn chú trọng chính sách hỗ trợ học tập, tạo điều kiện tối đa để các em yên tâm học nghề, học văn hoá và phát triển bản thân.

“Trường có nhiều chương trình học bổng dành cho sinh viên nghèo vượt khó. Bên cạnh đó, chúng tôi phối hợp với doanh nghiệp hỗ trợ học phí để các em không phải bỏ dở việc học vì khó khăn tài chính. Đồng thời, trường liên kết với các hiệp hội, doanh nghiệp để tạo cơ hội việc làm sớm cho sinh viên, kể cả các bạn khuyết tật”, TS Phạm Hữu Lộc chia sẻ.

Không chỉ hỗ trợ tài chính, nhiều sinh viên còn được kết nối với các chương trình du học nghề tại Nhật Bản hoặc tham gia các dự án hợp tác quốc tế, giúp các em vừa học, vừa làm, có thu nhập và kinh nghiệm thực tế.

TS Lộc nhấn mạnh: “Việc học là yếu tố then chốt, bởi chỉ có học, các em mới tạo dựng được sự nghiệp, mới có thể đổi đời. Cho các em bao nhiêu tiền thì rồi cũng tiêu hết, nhưng nếu trao cho các em tri thức, kỹ năng – đó là “cần câu” để các em tự nuôi sống mình và giúp đỡ gia đình. Kiến thức chính là nền tảng bền vững để thoát nghèo”.

Đồng quan điểm, NGƯT.TS Phạm Xuân Khánh, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Công nghệ cao Hà Nội, cho biết: “Giáo dục nghề nghiệp chính là con đường hiệu quả nhất để người trẻ tự lập và nâng cao chất lượng cuộc sống. “Nhất nghệ tinh, nhất thân vinh" – có tay nghề sẽ có tương lai. Khi có kỹ năng nghề vững vàng, các em sẽ cơ hội việc làm, thu nhập sẽ cao hơn, cơ hội thăng tiến nhiều hơn và qua đó góp phần bảo đảm an sinh xã hội.

Ngoài những sinh viên giỏi, có trình độ và điều kiện học tập thuận lợi, Trường Cao đẳng Công nghệ cao Hà Nội còn chú trọng hỗ trợ nhóm sinh viên yếu thế – những em có hoàn cảnh khó khăn nhưng luôn nỗ lực vươn lên, nuôi dưỡng khát vọng lập nghiệp và cống hiến.

Để hỗ trợ các đối tượng này, nhà trường triển khai nhiều chính sách linh hoạt và nhân văn. Với sinh viên khuyết tật, trường đào tạo hoàn toàn miễn phí, đồng thời chủ động xin nguồn vốn để tổ chức lớp học và kết nối với doanh nghiệp nhằm tìm kiếm việc làm phù hợp sau khi tốt nghiệp.

Với các em xuất ngũ, nhà trường ghi nhận đây là nhóm sinh viên có sức khoẻ tốt, tính kỷ luật cao, có khát vọng vươn lên và mục tiêu rõ ràng, song nhiều bạn cũng gặp khó khăn về tài chính. Nhà trường vì vậy hỗ trợ kinh phí tối đa để các em có thể tiếp tục học tập, ổn định cuộc sống.

Đối với con em vùng sâu, vùng xa, miền núi sẽ được hưởng các chính sách ưu tiên theo quy định của Nhà nước. Riêng những trường hợp ở ký túc xá không đủ điều kiện chi trả, trường hỗ trợ ăn ở để đảm bảo quá trình học tập không bị gián đoạn.

“Những sinh viên thuộc hộ nghèo, chúng tôi kêu gọi doanh nghiệp, nhà hảo tâm trong các sự kiện lớn của trường để gây quỹ hỗ trợ. Tinh thần chung là không để bất kỳ sinh viên nào phải nghỉ học vì khó khăn”, ông Khánh chia sẻ.

Nhà trường cũng áp dụng hình thức xin nợ học phí cho sinh viên. “Các em chưa có tiền, chúng tôi cho phép viết giấy xin nợ học phí, sau khi đi thực tập có thu nhập, các em sẽ hoàn trả. Đây là giải pháp thiết thực và nhân văn để đảm bảo quyền học tập, giúp sinh viên có cơ hội thoát nghèo bền vững”, TS Khánh nói thêm.

Nhờ sự đồng hành của doanh nghiệp, nhiều sinh viên được hỗ trợ 100% chi phí đào tạo, thậm chí được trả lương ngay trong thời gian học tập. Một số chương trình hợp tác cho phép sinh viên học với mức học phí 0 đồng, vừa học vừa làm, có thu nhập ổn định.

“Năm nay, trường tuyển sinh khoảng 3.000 sinh viên, dự kiến năm sau có thể tăng lên 4.000. Đây là tín hiệu tích cực, cho thấy người học ngày càng tin tưởng vào giáo dục nghề nghiệp – con đường thiết thực để lập thân, lập nghiệp và thoát nghèo”, TS. Phạm Xuân Khánh chia sẻ.

Các trường đều cho rằng, việc hỗ trợ người học không chỉ dừng ở học phí hay học bổng mà là mở rộng cơ hội nghề nghiệp, tạo điều kiện để sinh viên có thể đứng vững bằng chính tay nghề của mình. Khi được trao “cần câu”, thay vì “con cá”, các em không chỉ thoát nghèo cho bản thân mà còn góp phần phát triển cộng đồng và xã hội bền vững hơn.

Nhiều ngành nghề cho học sinh, sinh viên lựa chọn

Tại các địa phương, công tác giáo dục, đào tạo nghề hiện đã bám sát nhu cầu thực tiễn của từng vùng miền, địa phương, phù hợp với nguyện vọng của người lao động. Cụ thể các nhóm nghề được các em yêu thích lựa chọn như nhóm kỹ thuật – công nghiệp gồm các nghề như điện dân dụng, điện lạnh, cơ khí, hàn, sửa chữa ô tô – xe máy, xây dựng, vận hành máy công trình… Nhóm dịch vụ – thương mại tập trung vào nghiệp vụ nhà hàng, khách sạn, chế biến món ăn, pha chế, kế toán, tin học văn phòng, bán hàng, thiết kế đồ họa… Nhóm chăm sóc – thẩm mỹ – y tế đào tạo các nghề như cắt tóc, trang điểm, spa, chăm sóc da, làm nail, điều dưỡng sơ cấp, dược tá, hộ lý, mát-xa trị liệu. Ngoài ra, nhiều trung tâm còn mở các khóa kỹ năng mềm, tin học, ngoại ngữ, khởi nghiệp và liên kết với doanh nghiệp để tổ chức thực tập, giới thiệu việc làm, đáp ứng nhu cầu nhân lực thực hành cho thị trường lao động.

Ông Đào Trọng Độ, Trưởng phòng Giáo dục chính quy, Vụ Giáo dục nghề nghiệp và giáo dục thường xuyên, Bộ GDĐT cho biết, giáo dục nghề nghiệp và giảm nghèo bền vững có mối quan hệ chặt chẽ. Giáo dục nghề nghiệp đã đóng góp quan trọng vào công tác giảm nghèo bền vững ở Việt Nam thông qua việc: nâng cao tỷ lệ lao động qua đào tạo; tỷ lệ lao động qua đào tạo có bằng, chứng chỉ ngày càng tăng, đạt 29,5% trong quý III/2025, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.

“Các địa phương cần xây dựng và triển khai kế hoạch phát triển giáo dục nghề nghiệp gắn với giảm nghèo bền vững, phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội và nhu cầu phát triển của địa phương; huy động nguồn lực địa phương và xã hội cho phát triển giáo dục nghề nghiệp, đặc biệt là đào tạo nghề cho người nghèo, người dân tộc thiểu số; tăng cường tuyên truyền, vận động người dân, đặc biệt là người nghèo, người dân tộc thiểu số tham gia học nghề, nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ năng nghề nghiệp.

Đối với các cơ sở giáo dục nghề nghiệp, cần đổi mới nội dung, chương trình, phương pháp đào tạo theo hướng tiếp cận năng lực và đáp ứng nhu cầu thị trường lao động; tăng cường hợp tác với doanh nghiệp trong đào tạo, thực tập và tuyển dụng người học sau tốt nghiệp; phát triển các mô hình đào tạo đa dạng, linh hoạt, phù hợp với đặc điểm của từng nhóm đối tượng, trong đó có người nghèo, người dân tộc thiểu số”, ông Độ chia sẻ thêm.