Thực phẩm Halal là gì mà được coi là “bước đi chiến lược" cho Việt Nam?

Thực phẩm Halal là gì?

Theo Chủ tịch Cơ quan chứng nhận Halal Ấn Độ Mohamed Jinna, thị trường Halal rất đa dạng, gồm các sản phẩm như thực phẩm, dược phẩm, mỹ phẩm, thời trang…

Ông Mohamed Jinna cho rằng, Việt Nam đang ở “thời điểm vàng” để nắm bắt các cơ hội và việc tham gia thị trường này là một bước đi chiến lược, đưa Việt Nam hội nhập sâu rộng với các nền kinh tế Halal.

Bộ Khoa học và Công nghệ cho biết, "Halal" trong tiếng Ả Rập có nghĩa là "được phép", đối lập với "Haram" là “cấm kỵ”. Người Hồi giáo chỉ sử dụng những sản phẩm được Thượng đế (Allah) cho phép và thể hiện sự cho phép là sản phẩm đó được chứng thực Halal theo Kinh Qur'an và Luật Shari'ah.

Thực phẩm Halal (Halal food) là các loại thực phẩm và đồ uống mà người Hồi giáo được phép tiêu thụ theo luật Hồi giáo. Ngoài thực phẩm, Halal cũng áp dụng cho các sản phẩm khác như mỹ phẩm, dược phẩm, và các dịch vụ.

Halal không đơn thuần chỉ là “không có thịt heo” mà là một tiêu chuẩn toàn diện bao gồm cả thành phần nguyên liệu, quy trình sản xuất, bảo quản, đóng gói và phân phối. Các sản phẩm không được chứa cồn, các chất gây nghiện, hoặc các thành phần từ động vật bị cấm.

Thực phẩm Halal cụ thể là:

Động vật: bò, cừu, dê, hươu, nai, gà, chim, vịt… (với điều kiện được giết mổ theo đúng nghi thức Hồi giáo).

Thủy sản: Cá và các loài thủy sản không độc hại.

Sản phẩm từ thực vật: Rau tươi hoặc hoa quả khô; rau đậu và các loại hạt như đậu phộng, hạt điều, hạt phỉ (Hazelnuts)…; Các loại ngũ cốc như lúa mì, gạo, lúa mạch đen, yến mạch, lúa mạch…

Các sản phẩm khác như: Mật ong; sản phẩm từ sữa (từ bò, cừu, lạc đà, dê, sữa tươi, sữa chua, pho mát, bơ…); Đồ ăn nhẹ, bánh kẹo, chocolate, kem; Gia vị, nước sốt, dầu ăn; thực phẩm chức năng và bổ sung dinh dưỡng; Đồ uống (không chứa cồn hoặc các thành phần bị cấm theo đạo Hồi)…

Các nguyên liệu, thực phẩm không phải là Halal (Haram - bị cấm)

Các thực phẩm, nguyên liệu, phụ gia mang tính “Haram - bị cấm” sẽ bị xem là không đạt yêu cầu của tiêu chuẩn Halal, cụ thể là:

Lợn (heo), chó và các sản phẩm từ thịt lợn (heo), chó.

Động vật có móng vuốt và răng nanh như: sư tử, hổ, gấu, rắn, khỉ và các loài động vật tương tự. Loài chim săn mồi có móng vuốt như đại bàng, kền kền và các loài chim tương tự.

Vật gây hại như chuột, rết, bọ cạp và động vật tương tự.

Động vật cấm bị giết trong đạo Hồi: kiến, ong, chim gõ kiến.

Động vật được coi là bẩn như: chấy, ruồi, giòi và các động vật tương tự.

Động vật vừa sống trên đất liền vừa sống trong nước (động vật lưỡng cư) như ếch, cá sấu và các động vật tương tự.

Động vật chết do nghẹt thở, bị đập vào đầu, bị rơi, bị tấn công bởi động vật khác.

Máu - huyết.

Bộ phận cơ thể con người, nhau thai hoặc một phần bộ phận cơ thể người.

Tất cả chất thải lỏng và rắn từ con người và động vật: nước tiểu, phân, chất nôn, mủ…

Chất gây nghiện, thực vật nguy hại (trừ khi độc tố hoặc mối nguy có thể được loại bỏ trong quá trình chế biến).

Đồ uống có cồn như bia, rượu và rượu mạnh.

Tất cả các loại đồ uống gây say và nguy hại.

Con la và con lừa.

Tất cả chất độc hại và loài thủy sản nguy hiểm.

Tất cả các loài động vật mà quy trình giết mổ không tuân thủ theo luật Hồi giáo.

Tất cả các phụ gia thực phẩm có nguồn gốc từ các chất đã liệt kê trên.

Bất kỳ hóa chất độc hại, nguy hiểm hoặc khoáng chất thiên nhiên.

Chế biến thực phẩm Halal có gì đặc biệt?

Nếu là thực phẩm Halal, động vật phải được giết mổ theo đúng nghi thức Hồi giáo. Người giết mổ phải nói trước từ Allah (nghĩa là Chúa trời). Dụng cụ giết mổ phải được mài sắc bén, động vật phải được giết ở khe cổ họng. Động vật phải còn sống trước khi bị mổ. Thịt của động vật bị chết hoặc bất tỉnh trước khi mổ không phải là thịt Halal.

Thịt Halal là thịt không dính máu. Sau khi giết mổ phải được treo ngược lên để máu chảy ra hết khỏi thịt. Động vật phải được cho ăn ở chế độ tự nhiên, không chứa các sản phẩm làm tự động vật khác…

Khi xử lý và bảo quản các sản phẩm thực phẩm Halal, việc tuân thủ đúng các hướng dẫn là điều cần thiết giúp duy trì trạng thái Halal trong toàn bộ chuỗi cung ứng. Đảm bảo cơ sở lưu trữ chuyên dụng cho thực phẩm Halal để ngăn ngừa lây nhiễm chéo với các mặt hàng không phải Halal. Phân tách phải được áp dụng ở tất cả các cấp độ xử lý và bảo quản thực phẩm, bao gồm tủ lạnh, tủ đông và tủ trưng bày.

Tất cả các dụng cụ, thớt và thiết bị được sử dụng trong quá trình chế biến, đóng gói hoặc phục vụ thực phẩm Halal phải được vệ sinh sạch sẽ theo luật Hồi giáo. Sử dụng chất tẩy rửa đạt tiêu chuẩn Halal. Nhân viên xử lý sản phẩm Halal cần được đào tạo bàn bản, trong đó có việc rửa tay và thay găng tay trước khi xử lý sản phẩm Halal nếu trước đó họ đã xử lý sản phẩm không phải Halal...

Những quy định nghiêm ngặt để đạt chứng nhận thực phẩm Halal

Để thực phẩm có được chứng nhận Halal, sản phẩm phải trải qua một quy trình kiểm định minh bạch và khách quan. Mục tiêu là xác minh các sản phẩm và thành phần của sản phẩm không thuộc danh mục Haram (bị cấm theo quy luật Hồi giáo).

Nguyên liệu, phụ gia, hóa chất sản xuất sản phẩm đó phải được chứng minh là Halal qua việc đánh giá hồ sơ nguyên liệu. Dây chuyền sản xuất phải được quản lý nghiêm ngặt, không để xảy ra sự lẫn lộn giữa các sản phẩm Halal và Haram.

Đặc biệt, trong điều kiện để đạt được chứng nhận Halal có cả việc giám sát sau khi doanh nghiệp được chứng nhận này. Cụ thể, doanh nghiệp sẽ phải chịu sự giám sát định kỳ (nếu có yêu cầu) để đảm bảo các tiêu chuẩn Halal. Theo đó, cơ quan chứng nhận sẽ kiểm tra các yếu tố đảm bảo chất lượng sản phẩm qua quá trình sản xuất, tiến hành thử nghiệm mẫu sản phẩm được lấy từ doanh nghiệp hoặc trên thị trường…

Thực phẩm Halal: Tiềm năng và cơ hội cho Việt Nam

Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường nhận định, Việt Nam có năng lực xuất khẩu và thương hiệu thực phẩm, nông sản Top 20 thế giới có nhiều mặt hàng tiêu biểu phù hợp với nhu cầu của người Hồi giáo như: Gạo, chè, điều, cà phê, hồ tiêu, tôm, cá...

Trong khi đó, lượng lớn nông sản thực phẩm của Việt Nam đạt tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm phù hợp với chứng nhận Halal (chứng nhận VietGAP, GobalGAP, chứng nhận hữu cơ, HACCP, ISO...) và được người Hồi giáo ưa chuộng.

Hiện tại, Việt Nam hiện có khoảng gần 1.000 doanh nghiệp được chứng nhận Halal với các doanh nghiệp dẫn dắt như TH True Milk, Trung Nguyên café... Đặc biệt, việc ban hành Đề án "Tăng cường hợp tác quốc tế để xây dựng và phát triển ngành Halal Việt Nam đến năm 2030" và thành lập Trung tâm Chứng nhận Halal quốc gia (2024) đã góp phần thống nhất quản lý nhà nước về chứng nhận Halal, tạo điều kiện thuận lợi và giúp doanh nghiệp Việt Nam thâm nhập hiệu quả vào thị trường tiềm năng này.

Bộ Khoa học và Công nghệ cũng xác định, sản phẩm Halal đang là xu hướng phát triển chung và sẽ phát triển nhanh trong thời gian tới do đảm bảo cung cấp được các sản phẩm tốt hơn cho sức khỏe con người và cho xã hội. Việc hiểu rõ và tuân thủ các tiêu chuẩn Halal không chỉ giúp doanh nghiệp tiếp cận thị trường người tiêu dùng Hồi giáo rộng lớn mà còn đáp ứng xu hướng tiêu dùng toàn cầu về thực phẩm minh bạch và bền vững.